Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang tăng cường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ sản xuất trong nước, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Trước sức ép của hàng nhập khẩu gia tăng, việc sử dụng các biện pháp này trở nên cần thiết để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.
Tăng Cường Sử Dụng Biện Pháp Phòng Vệ Thương Mại
Theo báo cáo của Kallanish, Bộ Ngoại thương Thái Lan (DFT) đã áp dụng mức thuế chống bán phá giá 30,91% đối với thép cuộn cán nóng (HRC) có thêm hợp kim từ Trung Quốc. Đây là một phần trong chiến lược mở rộng các biện pháp chống bán phá giá mà Thái Lan đang thực hiện nhằm bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước.
Trước đó, Thái Lan đã mở cuộc điều tra chống lẩn tránh thuế đối với thép cuộn cán nóng hợp kim từ 17 nhà sản xuất ở Trung Quốc. Bộ đang xem xét liệu các sản phẩm này có tránh thuế chống bán phá giá hiện có bằng cách thêm hợp kim vào thép cuộn cán nóng và nhập khẩu dưới các mã HS khác nhau hay không.
Hiệp hội sắt thép Đông Nam Á (SEAISI) cho biết, sản lượng thép cuộn cán nóng của Thái Lan năm 2022 đạt 2,3 triệu tấn, đáp ứng 40% tổng nhu cầu tiêu thụ (5,4 triệu tấn), phần còn lại phải nhập khẩu. Từ năm 2021, Thái Lan đã áp thuế chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng không hợp kim nhập khẩu từ 18 quốc gia, trong đó mức thuế với HRC Trung Quốc là 30,91%.
Áp Lực Đối Với Ngành Thép Việt Nam
Ngành thép Việt Nam cũng đang đối mặt với áp lực từ thép giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc. Cục Phòngvệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, Ủy ban Châu Âu (EC) đã nhận được hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng không hợp kim hoặc hợp kim nhập khẩu từ Việt Nam.
Tại hội thảo “Chủ động vận dụng và ứng phó với các biện pháp phòng vệ trong thương mại quốc tế” tổ chứcngày 6/8, các chuyên gia đã cảnh báo về việc các quốc gia đang tăng cường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng nhập khẩu, gây nguy cơ cho ngành sản xuất trong nước. TS Hoàng Ngọc Thuận, Phó trưởng ban Quản lý Chương trình WTO Chair giai đoạn 3, cho rằng các quốc gia đang áp dụng nhiều biện pháp chống lẩn tránh thuế, chống bán phá giá và chống trợ cấp.
Các Xu Hướng Áp Dụng Biện Pháp phòng vệ thương mại
Chống lẩn tránh thuế
Các quốc gia điều tra xem liệu sản phẩm nhập khẩu có tránh thuế chống bán phá giá bằng cách thay đổi mã HS hay không.
Chống bán phá giá và chống trợ cấp
Áp dụng đồng thời cả hai biện pháp để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Kiện nhiều quốc gia cùng lúc
Khi phát hiện sản phẩm xuất khẩu từ nhiều quốc gia, dù lượng không lớn, việc kiện nhiều quốc gia cùng lúc sẽ đạt yêu cầu về lượng tối thiểu.
Hiệu ứng domino
Khi một quốc gia khởi xướng điều tra, các quốc gia nhập khẩu khác cũng sẽ áp dụng biện pháp tương tự.
Biện pháp đặc biệt
Ví dụ, từ năm 2018, Hoa Kỳ đã áp dụng Mục 232 của Đạo luật Thương mại Mở rộng khi hàng hoá nhập khẩu ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, áp dụng mức thuế ngay lập tức.
Bảo Vệ Sản Xuất Trong Nước
Ông Tô Thái Ninh, Trưởng phòng Điều tra bán phá giá và trợ cấp, Cục Phòng vệ Thương mại, nhấn mạnh rằngbiện pháp phòng vệ thương mại giúp lập lại môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng. Việc trợ cấp khiến hàng nhập khẩu có lợi thế cạnh tranh với hàng nội địa, gây tác động tiêu cực đến sản xuất trong nước. Áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại giúp ngăn chặn hành vi cạnh tranh không lành mạnh, tăng ngân sách nhà nước từ 1.500-2.000 tỷ đồng mỗi năm.
Sự Chuẩn Bị Của Doanh Nghiệp
Ông Lê Sỹ Giảng, Giám đốc điều hành GH Consults, cho rằng biện pháp phòng vệ thương mại là sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất của các quốc gia. Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và lãnh đạo doanh nghiệp cần có tinh thần chiến đấu với doanh nghiệp nước ngoài. Tham gia vào vụ kiện thương mại không đơn giản, cần tập hợp dữ liệu của nhiều doanh nghiệp trong ngành, đảm bảo trung thực và đúng hạn.
Từ năm 1995 đến 2022,Việt Nam bị khởi xướng điều tra chống bán phá giá với 120 vụ, đứng thứ 15 trong tổng số các nền kinh tế bị áp dụng biện pháp chống bán phá giá nhiều nhất. Hoa Kỳ, Ấn Độ và Trung Quốc là những quốc gia áp dụng biện pháp này nhiều nhất.
Trong khu vực ASEAN,Indonesia, Philippines và Thái Lan cũng gia tăng biện pháp phòng vệ thương mại với hàng Việt Nam. Từ trước đến nay, Bộ Công Thương mới khởi xướng điều tra 25 vụ việc liên quan đến PVTM.
Nguyên Nhân Việt Nam Ít Áp Dụng
Lãnh đạo Cục Phòng vệ Thương mại giải thích rằng số lượng vụ việc phòng vệ thương mại ở Việt Nam ít do sự khác biệt về phương pháp thống kê với WTO và mức độ chủ động của các hiệp hội, ngành sản xuất trong nước. Việt Nam gia nhập WTO sau nhiều nước ASEAN và châu Á gần 10 năm, bắt đầu điều tra biện pháp phòng vệ thương mại lần đầu vào năm 2009. Phần lớn doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ, mức độ nhận thức và sẵn sàng hợp tác để cùng kiến nghị còn hạn chế.
Nhìn chung, để bảo vệ sản xuất trong nước trước sức ép của hàng nhập khẩu, Việt Nam cần tăng cường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đồng thời nâng cao nhận thức và sự chuẩn bị của các doanh nghiệp trong nước.
